Šta su usta?
Termin “usta” odnosi se na otvor digestivnog trakta, ali i na usnu duplju u koju se tim otvorom ulazi. Ona ima potporu u vidu koštanog luka sačinjenog od gornje vilice (maksile) i donje vilice (mandibule), i u svakoj od njih se nalaze zubi. Usne predstavljaju prelaz kože koja prekriva gotovo čitavo telo u mukoznu membranu.
Primarna uloga usta jeste što ona predstavljaju početni deo digestivnog trakta, a takođe imaju ulogu u formiranju glasova i u respiraciji. I dok je primarni aspekt glasa proizveden u grlu, usta, zubi, jezik i vilice su od suštinskog značaja za proizvodnju fonema koje se koriste u ljudskom sporazumevanju. Usta predstavljaju i početni deo disgestivnog trakta u koji se unosi hrana i u kome se luči pljuvačka. Smatra se najbitnijim faktorom za određivanje ukusa i luči se u pljuvačnim žlezdama usne duplje.
Usta se mogu posmatrati sa različitih strukturnih tačka gledišta. Ako se posmatraju sa vrha prema dnu, sastoje se od gornje usne, gingive gornje vilice, gornjih zuba, nepca (tvrdo u prednjem delu, meko u pozadini), resice, dva krajnika, jezika, donjih zuba, desni donje vilice i donje usne. Ukoliko se posmatra iz frontalno/posteriorne perspektive sastoji se iz usana, potom zuba i desnih, jezika i krajnika, iznad kojih je nepce (tvrdo i meko) i resice.
Najčešći problemi vezani za usnu duplju su ranice, bolne desni, afte i loš zadah, i oni se javljaju iz različitih razloga, među kojima su bakterije i virusi; međutim, mogu se javiti i kao simptomi nekih ozbiljnijih stanja poput raka usne duplje ili bolesti desni. Od suštinske je važnosti potražiti lekarsku pomoć ukoliko se ovi simptomi pojave kako bi se uspostavila dijagnoza, odredilo pravilno lečenje. U nekim slučajevima može doći do pojave komplikacija, ali uspostavljanje prave dijagnoze može pomoći u sprečavanju pogoršavanja simptoma.
Koju ulogu imaju usta?
Usta imaju nekoliko funkcija među kojima su:
- Respiratorna funkcija: preko usta vazduh dopier do grkljana, bronhija i dalje do pluća izbegavajući prepreku nosnih šupljlina. Ovaj proces se obavlja iako vazduh udahnut na ovaj način ne prolazi kroz tretman vlaženja, čišćenja i grejanja, kao što je to slučaj kad prolazi kroz nos.
- Digestivna funkcija: usta su mesto ulaska hrane, gde se ona žvakanjem i pljuvačkom priprema i dalje prosleđuje u želudac kako bi se lakše svarila. Komadanje hrane vrši se pomoću zuba, i delovanjem enzima i pljuvačke. Tako obrađena hrana je delimično svarena pre nego što se gutanjem prosledi u ostale delove digestivnog trakta.
- Uloga u čulu ukusa: usta predstavljaju receptor ukusa. Gustativne papile su male kvržice na gornjoj strani jezika, gornjem delu jednjaka, unutrašnjoj strani obraza, mekom nepcu i na epiglotisu. One detektuju vrstu ukusa: slano, slatko, kiselo, gorko.
- Uloga u formiranju glasova: usta se ponašaju kao rezonantna kutija za izradu glasova na osnovu glasa koji se emituje iz grkljana. Drugim rečima, ona pomažu u stvaranju glasova ljudskog jezika.
