Urinarni ili uropoezni sistem je skup organa koji učestvuju u regulaciji zapremine i sastava telesnih tečnosti. Urinarni sistem sastoji se od bubrega (ren), mokraćovoda (ureter), mokraćne bešike i mokraćne cevi. Kroz urinarni sistem iz krvne plazme se eliminišu štetne materije i višak vode i elektrolita, pri čemu nastaje mokraća.
Šta je urinarni sistem?
Glavna funkcija urinarnog trakta i svih organa koji čine ovaj sistem je proizvodnja i eliminisanje mokraće iz tela.
Bubrezi
Bubrezi su parni organi koji predstavljaju centralni deo urinarnog sistema. Imaju oblik šupljeg zrna pasulja, a kod odrasle osobe bubreg je težak između 140 i 150 grama. Smešteni su u retroperitonealnom prostoru na zadnjem zidu abdomena, i nalaze se sa obe strane kičmenog stuba u visini 12. grudnog i 1. i 2. slabinskog pršljena. Desni bubreg je potisnut jetrom i nalazi se malo niže u odnosu na levi bubreg. Bubrezi su dugački oko 12 cm. Osnovna funkcija ovih organa je formiranje konačne mokraće, ali pored toga oni takođe i imaju višestruku ulogu u održavanju normalne funkcije organizma. Bubrezi regulišu ravnotežu vode i elektrolita, kao i ravnotežu acido-bazne ravnoteže u telu.
Ureter
Ureter, odnosno mokraćovod, predstavlja parni cevasti organ koji sprovodi uobličenu mokraću iz bubrega u mokraćnu bešiku. Kod odraslih osoba mokraćovod je obično dugačak između 24 i 34 cm, a prečnik mu je oko 5 mm. Mokraćovod spada u grupu delova mokraćnih puteva koji imaju isključivo konduktornu ulogu, što znači da ne mogu uticati na volumen i sastav urina koji se izbacuje iz tela. Mokraćovod počinje u predelu bubrežne karlice, spušta se niz retroperitonealni prostor trbušne duplje i ulazi u malu karlicu. U maloj karlici se završava ulivanjem u mokraćnu bešiku. Na mokraćovodu se razlikuju trbušni i karlični deo, a granicu između ovih delova čini terminalna linija. Prilikom ulaska u karličnu duplju mokraćovod pravi krivinu u kojoj može doći do zaustavljanja bubrežnog kamena. Mokraćovodi prolaze kroz zid bešike ukoso. Prilikom rastezanja zida mokraćne bešike, nabor njene sluznice deluje kao valvula i sprečava vraćanje (refluks) urina ka ureterima i širenje infekcije iz bešike prema bubrezima. Zid mokraćovoda je građen od tri sloja, koji se nastavljaju na odgovarajuće slojeve bubrežne karlice i mokraćne bešike. Ti slojevi su sluznica, mišićni sloj i spoljni vezivni sloj.
Uretra
Uretra, odnosno mokraćna cev, je cev koja spaja mokraćnu bešiku sa spoljnim svetom. Kod oba pola ima funkciju u eliminaciji urina, dok kod muškaraca služi i za odvođenje sperme. Kod žena, mokraćna cev dugačka je između 3 i 5 cm i završava se u vulvi između klitorisa i otvora vagine. Zbog vrlo kratke dužine same mokraćne cevi, žene su znatno podložnije infekcijama urinarnog trakta nego muškarci. Kod muškaraca mokraćna cev dugačka je oko 20 cm i završava se na samom vrhu penisa. Unutrašnji zidovi mokraćne cevi sastoje se iz mnoštva spiralnih nabora koji omogućavaju brz protok urina i sperme. Zbog dužine mokraćne cevi proces kateterizacije kod muškaraca znatno je teži i bolniji od onoga kod žena.
Mokraćna bešika
Mokraćna bešika je neparan kesasti organ koji služi kao privremeni rezervoar urina. Ovaj prošireni deo mokraćnih puteva smešten je u subperitonealnom prostoru karlične duplje, ispred čmarnog creva kod muškarava, odnosno materice kod žena. Mokraćna bešika ima oblik kruške i sastoji se od tri dela – vrha, tela i baze. Unutrašnja površina organa je obložena sluzokožom, koja gradi veliki broj nestalnih nabora koji nestaju nakon punjenja bešie.
Koja je funkcija urinarnog sistema?
Glavna funkcija urinarnog trakta i svih organa koji čine ovaj sistem je proizvodnja i eliminisanje mokraće iz tela.
