Štitna ili štitasta žlezda je deo endokrinog sistema kod ljudi. Ova žlezda nalazi se na granici između grkljana i dušnika, u predelu donjeg dela vrata. Štitna žlezda je pod neposrednom kontrolom hipofize, a njena glavna uloga je proizvodnja i lučenje hormona štitne žlezde, odnosno tiroidnih hormona, koji su neophodni za normalan rast i razvoj organizma kao i za održavanje normalnog rada organizma.
Šta je štitna žlezda?
Štitna, odnosno tireoidna žlezda nalazi se u vratnom delu neposredno ispod grkljana, a ispred i sa strana dušnika. Pričvršćena se za tireoidnu hrskavicu koja se nalazi u grkljanu i pokreće se prilikom gutanja. Štitna žlezda jedna je od većih endokrinih žlezda, odnosno žlezda sa unutrašnjim lučenjem, i njena težina iznosi između 10 i 20 grama.
Ova žlezda sastoji se od dva režnja – levog i desnog. Ova dva režnja međusobno su povezani suženjem koje se naziva istmus i nalazi se u visinu 2. i 3. hrskavice dušnika. U nekim slučajevima javlja se i treći, piramidalni režanj koji se nalazi u srednjem delu štitne žlezde. Ovaj režanj predstavlja embrionalni zaostatak i retko kada vrši neku funkciju. Režnjevi štitne žlezde oblika su trostrane piramide čiji je vrh usmeren naviše. Zbog specifičnog položaja ova žlezda se može vrlo lako napipati radi pregledanja. Paraštitne, odnosno paraštitaste žlezde nalaze se iza režnjeva štine žlezde.
U oba režnja ove žlezde nalazi se veliki broj manjih režnjića koji nastaju kao posledica podele režnjeva pomoću fibrozne čaure kojom je ova žlezda obmotana. Ova fibrozna čaura pruža se u dubinu žlezde i gradi fibrozne pregrade koje su izgrađene od folikula. Folikuli su osnovna funkcionalna jedinica štitne žlezde, i obloženi su bazalnom membranom na kojoj se nalazi sloj kockastih epitelnih ćelija. Ove ćelije luče koloid u unutrašnjost folikula. Koloid je supstanca koja u sebi sadrži glikoprotein velike molekularne mase, čijim razlaganjem nastaju hormoni štitaste žlezde. Između epitelnih ćelija nalaze se i C-ćelije, odnosno parafolikularne ćelije. Ove ćelije luče kalcitonin, polipeptidni hormon koji ima ulogu u regulaciji koncentracije kalcijuma u krvi. Štitna žlezda proizvodi i luči hormone tiroksin, tironin i kalcitonin u krv. Tironin (T3) je aktivna forma hormona koja nastaje iz aminokiseline tirozin i sadrži u sebi 3 atoma joda. Tiroksin (T4) takođe nastaje iz iste aminokiseline kao i tironin, ali sadrži 4 atoma joda. Štitna žlezda u najvećoj meri luči ovaj hormon.
Koja je funkcija štitne žlezde?
Štitna ili štitasta žlezda je deo endokrinog sistema kod ljudi. Ova žlezda nalazi se na granici između grkljana i dušnika, u predelu donjeg dela vrata. Štitna žlezda je pod neposrednom kontrolom hipofize, a njena glavna uloga je proizvodnja i lučenje hormona štitne žlezde, odnosno tiroidnih hormona, koji su neophodni za normalan rast i razvoj organizma kao i za održavanje normalnog rada organizma.
Štitna žlezda luči hormone koji dovode do povećanja bazalnog metabolizma, povećanja aktivnosti endokrinih žlezda kao i lučenja insulina, podsticanja rasta i razvijanja mozga u fetalnom periodu, kao i ubrzavanja procesa razgradnje masti iz masnog tkiva. Štitna žlezda takođe utiče i na povećanje rada i snage srca, povećanje snage mišićne kontrakcije, a omogućava i normalnu seksualnu funkciju i kod muškaraca i kod žena.
