Šta su pljosnate kosti?
Kosti, odnosno koštano tkivo, predstavljaju vrstu vezivnog tkiva koje se sastoji od kombincije čvrstih organskih materijala i neorganskih mineralnih sastojaka. Karakteriše ih tvrdođa, kao i otpornost na mehanička oštećenja. Kosti su segmenti različitih veličana, oblika i gustine, i predstavljaju sastavne delove skeletnog sistema. Kosti pridržavaju telesne strukture i štite unutrašnje organe od povreda. Osim toge, kosti zajedno sa mišićima omogućavaju kretanje tela. U kostima se takođe dešava i stvaranje ćelija, kao i metabolizam kalcijuma i drugih minerala.
Kosti su čvrste i jake iako su unutra šuplje, te uglavnom čine oko 14% ukupne telesne mase čoveka. U ljudskom telu nalazi se 206 kostiju, koje se konstantno obnavljaju. Kosti se sastoje od pet različitih delova. Čvrsto koštano tkivo materijal je od koga je izgrađena kost. Ovo tkivo prožeto je mnoštvom malih kanala koje okružuju koštane ćelije. Koštane ćelije zadužene su za izlučivanje kalcijuma i fosfora u međućelijski prostor, što kostima daje čvrstinu i otpornost na mehanička oštećenja. Kroz kanale koji se nalaze oko koštanih ćelija prolaze krvne žile i nervi. Hrskavica je savitljiva i slatka dopuna kostima koja se nalazi na mestu spoja dve ili više kosti. Funkcija hrskavice je smanjivanje trenja u zglobu. Sunđerasto koštano tkivo nalazi se unutar kosti, i ispunjeno je šupljinama koje kosti čine lakim. Pokosnica je spoljašnji sloj kosti koji obavija čvrsto koštano tkivo i prirasta uz njega. Pokosnica je izdrađena od posebne vrste vezivnog tkiva. Koštana srž nalazi se unutar sunđerastog tkiva, i predstavlja valjkastu šupljinu u kojoj se proizvodi najveći broj krvnih ćelija u ljudskom telu.
U zavisnosti od oblika, kosti se mogu podeliti na duge kosti, kratke kosti, pljosnate kosti, nepravilne kosti i sazamoidne kosti. Duge kosti poput femura, tibije, fibule, radijusa, ulne i humerusa rastu u dužinu. Pljosnate kosti duže su i šire nego što su debele, a to su kosti lobanje, lopatice i strenum. Kratke kosti jednako se razvijaju u visinu, širinu i dužinu, poput karpusa i tarsusa. Nepravilne kosti, poput kičmenih pršljenova, nemaju ni jedan dominantan morfološki element. U normalnih okolnostima, kosti u ljudskom telu prestaju sa rastom u ranim dvadesetim godinama ili nakon adolescencije.
Pljosnate kosti sastoje se iz veoma tankog sloja sunđerastok koštanog tkiva u kome se nalazi koštana srž. Sa obe strane koštanog tkiva nalazi se omotač od pokosnice.
Problemi koji se najčešće javljaju kod pljosnatih kostiju su ravni tabani i prelomi metatarzalnih kostiju stopala. Ravni tabani su deformitet koji nastaje kada se svod, odnosno luk stopala spusti i zauzme ravan položaj prilikom stajanja. Problemi sa metatarzalnim kostima stopala nastaju kada se kosti stopala ne razdvoje za vreme perioda razvoja fetusa.
Kalcijum se izuzetno bitan sastojak ljudske ishrane. Sav kalcijum koji se u telu unese kroz hranu taloži se u kostima u obliku mineralnog taloga. Ovaj mineralni talog daje čvrstinu kostima i čini ih zdravim i jakim.
Koja je funkcija kostiju?
Pljosnate kosti vrše nekoliko različitih funkcija u ljudskom telu. One:
- Pružaju čvrstinu, stabilnost i pokretljivost delovima tela u kojima se nalaze
- Štite unutrašnje organe od mehaničkih povreda
- Formiranjem lobanje štite mozak od mehaničkih oštećenja
- U sebi sadrže koštanu srž koja proizvodi najveći deo krvnih zrnaa u telu (bela krvna zrnca, crvena krvna zrnca i krvne pločice.
- Služe kao podloga za koju se vezuju velike mišićne grupe
- U sebi sadrže zalihe minerala poput kalcijuma, fosfora, natrijuma i magnezijuma koje su neophodne za uspostavljanje i održavanje normalnih funkcija u telu
