Šta je pankreas?
Pankreas je žlezda koja ima oblik izdužene kupe i koja predstavlja deo sistema za varenje. Pankreas je deo endokrinog sistema izlučivanja (sistema koji luči određene supstance – hormone, enzime koji se direktno ubacuju u krvotok), ali i egzokrinog sistema izlučivanja (kod koga se proizvodi lučenja izbacuju u telesne šupjline ili se izlučuju van organizma). Pankreas koji je gotovo horizontalno postavljen smešten je u gornjem delu abdomena, ukoso iza želuca u nivou prva dva lumbalna pršljena.
Pankreas je žlezda sa spoljašnjim i unutrašnjim lučenjem. Duga je oko 15 centimetara i teška je između 70 i 80 grama. Sastoji se iz četiri dela: glave, vrata, tela i repa. Glava pankreasa, predstavlja početni i najveći deo okružena je dvanaestopalačnim lukom i ima produžetak u obliku kuke (poznat kao mali pankreas). Vrat pankreasa, koji se lako prepoznaje zato što je uzak i tanak spaja telo i glavu pankreasa. Telo pankreasa se prepoznaje kao nastavak vrata i njegova dužina iznosi 6.8 centimeters. Konačno, rep pankreasa predstavlja završetak i ujedno najtanji deo pankreasa, nalazi se u direktnom kontaktu sa slezinom.
Pankreas ima dva glavna kanala: glavni pankreasni kanal (Virsungov izvodni kanal) i pomoćni pankreasni kanal (Santorinijev izvodni kanal). Pomoći pankreasni kanal izliva se u dvanaestopalačno crevo preko male dvanaestopalačne. Njihov glavni zadatak je transport pankreasnog soka od pankreasa do creva. To je tečnost koju čini nekoliko enzima (lipaza, amilaza, itd.), koji su od suštinskog značaja za proces varenja hrane.
Unutar pankreasa rasuta su pankreasna ostrvca. Pankreasna ostrvca su endokrine strukture odgovorne za proizvodnju i lučenje različitih hormona (poput insulina i glukagona) i imaju suštinsku ulogu u kontroli nivoa glukoze u krvi.
Koja je uloga pankreasa?
Pankreas ima dve primarne funkcije: egzokrino i endokrino lučenje. Egzokrino lučenje je neophodno za proces varenja hrane i suštinsko je za funkcionisanje digestivnog sistema; dok je endokrino lučenje dosta uključeno u funkcionisanje endokrinog sistema.
Egzokrinu funkciju, suštinsku za proces varenja hrane unete u organizam, obavljaju strukture poznate kao glandularni acinusi čiji se produkti izlučuju u crevo preko Virsungovog izvodnog kanala pankreasa. Finalni proizvod egzokrine sekrecije je pankreasni sok koji je tečan i sačinjen je od seta enzima poput lipaze, amilaze, itd.) i koji je od suštinskog značaja za varenje.
Endokrinu sekreciju obavljaju ćelije grupisane u Langerhansova ostrvca. Endokrine ćelije podeljene su na alfa-ćelije, beta-ćelije i delta-ćelije. Alfa-ćelije uključene su u lučenje glukagona (hiperglikemijskog hormona); beta ćelije su zadužene za lučenje insulina (hipoglikemijskog hormona); i konačno, delta-ćelije su uključene u lučenje hormona somatostatina preko koga se može pratiti aktivnost alfa i beta ćelija.
