Šta su arterije i arterijski sistem?
Arterije su vrsta krvnih sudova koji služe za prenošenje krvi iz srca u ostale ograne i tkiva u ljudskom telu. Kako bi snabdele telo kiseonikom i nutrijentima koji se prenose putem krvi, arterije koriste principe centrifugalne sile. Izuzev plućnih arterija, koje vraćaju deoksigeniranu krv i otpadne proizvode nazad u telo, sve ostale vrste arterija cirkulišu krv obogaćenu kiseonikom i nutrijentima kroz telo. Zidovi arterija sastoje se od tri posebna sloja koji se nalaze jedan preko drugog. Spoljni sloj zidova arterija naziva se tunica externa, i predstavlja vezivno tkivo koje je sačinjeno od vlakana kolagena. Središnji sloj zidova arterija naziva se tunica media, i sačinjen je od ćelija glatkih mišića i elastičnog tkiva. Unutrašnji sloj zidova arterija naziva se tunica intima, i najvećim delom je sačinjen od endotelijalnih ćelija.
U zavisnosti od prečnika, arterije se mogu podeliti na velike, srednje i male. Kada je prečnik arterije manji od 3 milimetra, nazivaju se arteriole. Arteriole su vrsta tankih krvnih sudova koji predstavljaju krajnje delove grana velikih arterija. Na arteriole se nastavljaju kapilari.
Arterijski sistem predstavlja deo sistema za cirkulaciju, i spada u cirkulatorni sistem visokog pritiska. Glavni delovi arterijskog sistema cirkulacije su:
- Plućne arterije
- Sistemske arterije
- Aorta
Plućne arterije
Plućne arterije su vrsta arterija koje su odgovorne za prenošenje deoksigenirane krvi i otpadnih proizvoda iz srca u pluća. Zajedno sa plućnim venama čine sistem plućne cirkulacije, koji predstavlja deo celokupnog sistema cirkulacije krvi u telu. Plućna cirkulacija takođe se naziva i cirkulacija srce-pluća, kao i mala cirkulacija. Ova vrsta cirkulacije pripada kardiovaskularnom sistemu i zadužena je za prenos deoksigenirane krvi i ostalih optadnih proizvoda iz organa i tkiva u pluća, gde se ona obogaćuje kiseonikom i nutrijentima. Nakon prolaska kroz plućnu cirkulaciju, obogaćena krv se šalje nazad u druge organe i tkiva.
Sistemske arterije
Sistemske arterije su vrsta krvnih sudova koji potiču iz aorte. Ova vrsta arterija odgovorna je za prenošenje krvi bogate kiseonikom i nutrijentima iz srca u druge organe i tkiva u telu. Grudni koš i abdomen snabdevaju se krvlju i nutrijentima direktno iz aorte kroz neke od njenih sporednih grana. Perfierni delovi tela poput glave, vrata, karlice, gornjih i donjih ekstremiteta snabdevaju se krvlju i nutrijentima iz nekih od većih arterija koje se račvaju iz same aorte (humeralna arterija, femoralna arterija, karotidna arterija, itd.).
Aorta
Aorta je najveći i najbitniji krvni sud u ljudskom telu. Aorta polazi iz levog srčanog zaliska i prolazi kroz otvor koga reguliše aortni zalistak. Iz levog srčanog izdiže se kratak deo ovog krvnog suda koji se naziva “uzlazna aorta”. Uzlazna aorta pravi luk koji se naziva sistemski luk, i nastavlja se ka dole. Deo aorte koji se nastavlja na sistemski luk naziva se silazna aorta, i sastoji se od dva odvojena dela – torakalna aorta i abdominalna aorta. Ovaj deo aorte deli se na dva odovojena dela ispred četvrtog lumbalnog pršljena. Ova dva dela nazivaju se ilijačne arterije, i imaju kapacitet protoka krvi oko 4 litra po minutu.
Koja je funkcija arterija i arterijskog sistema?
Glavni zadatak aorte i sistemskih arterija je prenošenje krvi obogaćene kiseonikom i nutrijentima iz krvi u ostatala tkiva i organe u telu. Ove dve vrste krvnih sudova veoma su bitni faktori kako u snabdevanju tkiva i organa nutrijentima, tako i uklanjanju ugljen dioksida i ostalih otpadnih proizvoda iz krvi i organa.
