Definicija
Uganuća i istegnuća predstavljaju dva česta vida povrede mekih tkiva koja poseduju slične znake i simptome, ali zahvataju različite delove tela.
Uganuće predstavlja uvrnut ili pokidan ligament. Ligamenti su tvorevine vezivnog fibroznog tkiva koje povezuju kost sa zglobom. Zglob članka kao i zglob ručja su najčešće lokalizacije povreda tipa uganuća.
Terapeutski pristup kod oba tipa povrede uključuje odmaranje odgovarajuće regije, aplikaciju leda (krioterapije), plasiranje kompresivnih metoda kao i elevaciju povređene regije (ekstremiteta). Blaža uganuća i istegnuća najčešće zahtevaju kućno lečenje, dok se kod ozbiljnijih uganuća i istegnuća mogu primeniti tehnike hirurške reparacije kao i fizikalna terapija.
Istegnuća se mogu javiti iznenada ili nastati tokom određenog vremenskog perioda i to najčešće u donjim regijama leđa ili u mišićnim tetivama zadnje strane natkolenice.
Simptomi
Znaci i simptomi uganuća i istegnuća zavise od stepena ozbiljnosti povrede i mogu uključivati:
Bol
Otok
Hematome
Nemogućnost pokretanja afeciranog zgloba
Iskakanja ili klikteći zvuk u zglobu
Kod individua sa povredama tipa istegnuća mogu biti prisutni sledeći znaci:
Bol
Otok
Mišićni spazmi
Mišićna slabost
Nemogućnost pokretanja afeciranog zgloba
Uzroci
Uganuće nastaje kada indivuda hiperekstendira ili pokida ligament tokom stresnog napora prenetog na odgovarajući zglob. Uganuća se mogu javiti usled direktne ili indirektne trauma u odgovarajućim slučajevima:
Tokom hodanja ili fizičke aktivnosti na neravnoj površini
Tokom atletskih aktivnosti (skijanja tenis, fudbal)
Tokom doskoka na ispruženu ruku ili stopalo tokom pada
Usled iznenadnog udarca u telo
Postoje dva vida uganuća: akutni i hronični. Akutna istegnuća javljaju se kada mišić postane istegnut ili iščašen ili pak pokidan tokom iznenadne povrede. Akutna istegnuća nastaju prilikom:
Proklizavanja na ledu
Trčanja
Skakanja
Bacanja objekata
Podizanja težeg tereta
Hronična istegnuća rezultat su produženog, repetitivnog pokreta mišića tokom obavljanja poslova ili tokom učestvovanja u određenim sportovima kao što su:
Gimanstika
Tenis
Golf
Ronjenje
Sportovi sa upotrebom reketa
Faktori rizika
Postoji nekoliko faktora rizika koji povećavaju šanske za nastanak povreda tipa uganuća i oni uključuju sledeće:
Primena stresa na ili hiperekstenzija mišića
Neadekvatno zagrevanje pre početka naporne fizičke aktivnosti
Nošenje neadekvatne obuće ili druge sportske/zaštitne opreme
Nedostatak kondicije
Lečenje
Terapeutski pristupi kod uganuća il isitegnuća zavise od zahvaćenog zgloba kao i stepena težine povrede. Postoji nekoliko rpeporučenih terapeutskih pristupa:
Aplikacija leda i pritisak na obolelu regiju
Imobilizacija afecirane regije
Dovoljno odmora
Fizioterapija: vid terapije koji podrazumeva specifične vežbe kreirane sa ciljem poboljšanja obima pokreta kao i funkcije zahvaćene regije
Podrvgavanje hirurškim procedurama u slučajevima pokidanog ligament ili rupturiranog mišića
Prevencija
Postoji nekoliko mera koje se preporučuju u cilju redukcije mogućnosti za nastanak uganuća ili istegnuća i onu uključuju sledeće:
Redovnu fizičku aktivnost uz prethodno istezanje ili jačanje muskulature
Učestvovanje u kondicionim programima u cilju ojačavanja mišića
Nošenje adekvatne obuće kao i zaštitne opreme
Adekvatno zagrevanje pre uključivanja u bilo koju sportsku aktivnost.
