Definicija

Perimenopauza sa značenjem ’’u periodu menopauze’’ odnosi se na menopauzalni period tranzicije kada se ženski organizam kreće ka nastanku trajnog infertiliteta (menopauzi). To je period kada ovarijumi postepeno prestaju sa lučenjem estrogena (glavnog ženskog hormona). Kod osoba ženskog pola perimenopauza javlja se u različitoj uzrastnoj grupi. Ipak, najčešće se znaci i simptomi kao što su iregularno menstrualno krvarenje mogu pojaviti u periodu oko četredesetih godina životnog veka. Kod nekih osoba ženskog pola navedene promene mogu postati primetne još u periodu od sredine tridesetih godina.

Perimenopauza traje sve do početka menopauze (period od 12 meseci bez menstrualnog krvarenja), momenta kada ovarijumi prestaju sa sintezom jajnih ćelija. Tokom godina, pad u koncentraciji estrogena se ubrzava i kod žene nastaju simptomi slični menopauzalnim kao što su topli valunzi, umor, gubitak libida i vaginalna suvoća.

Terapeutski modaliteti dostupni su u cilju olakšavanja diskomfora udruženog sa menopauzalnim simptomima.

 

Simptomi

Tokom perimenopauzalnog perioda, znaci i simptomi mogu uključivati:

·         Menstrualnu iregularnost: kako ovulacije postaju sve nepredvidljivije, vremenski period između menstrualnih perioda se skraćuje ili produžava, sa prisutnim blažim ili obilnijim krvarenjem kao i povremenim izostankom krvarenja.

·         Topli valunzi i poremećaji sna: Kod većine osoba ženskog pola pojava toplih valunga tokom perimenopauze kao i poremećaji sna često su rezultat pojave toplih valunga.

·         Poremećaji raspoloženja : kod određenih osoba ženskog pola poremećaji raspoloženja, iritabilnosti kao i povećani rizik za nastanak depresije prisutni su tokom perimenopauze.

·        Vaginalno krvarenje i disfunkcija mokraćne bešike: uz povećanje nivoa estrogena, vaginalno tkivo gubi na vlažnosti i elasticitetu što uslovljava bolan seksualni odnos.   Gubitak tkivnog tonusa može doprineti urinarnoj inkontinenciji ili čak pojavi vaginalne infekcije usled konstantne iritacije navedene regije.

·         Poremećaj fertiliteta: kako ovulacije postaju iregularnije, posledično se smanjuje reproduktivna sposobnost žene. Izbegavanje potencijalne trudnoće u neplaniranom periodu može se postići upotrebom kontraceptivnih metoda.

·        Snižen libido: tokom perimenopauze, seksualno uzbuđenje kao i želja kod većine žena može nestati i najčešče biti odsutna tokom kao i nakon perimenopauze.

·        Gubitak koštanog tkiva: sa sniženjem nivoa estrogena, najčešće se javlja i gubitak koštanog tkiva. Nemogućnost reparacije koštanog tkiva brzinom kojom se resorbuje koštano tkivo povećava šanse za nastanak osteoporoze (stanje kada koštano tkivo postaje krto  i osetljivo).

·         Promene nivoa holesterola: Pad u koncentraciji nivoa estrogena može izazvati porast u nivou lipoproteina male gustine (LDL) koji se naziva i loš holesterol koji  može usloviti povećan rizik za nastanak srčanih oboljenja.

Istovremeno, koncentracije  lipoproteina visoke gustine (HDL) koji se naziva i dobar holesterol se snižavaju kod osoba ženskog  pola tokom fiziološkog procesa starenja, što takođe uslovljava povećan rizik za nastanak srčanih oboljenja.

 

Uzroci

Kako žena prolazi kroz period menopauzalne tranzicije, produkcija estrogena i progesterona u organizmu povećava se i snižava. Perimenopauza nastaje usled promena u nivou koncentracija estrogena i progesterona.

 

Faktori rizika

Menopauza predstavlja fiziološki proces u reproduktivnom životu žene, ali se kod nekih osoba ženskog pola može javiti znatno ranije nego kod ostalih. Određeni faktori koji mogu doprineti početku perimenopauze u ranijem životnom dobu podrazumevaju:

·         Konzumaciju duvana

·         Postojanje porodične istorije za raniji nastanak menopauze

·         Prethodni tretman hemoterapijom ili radijacijom pelvične regije

·         Prethodna histerektomija (hirurško uklanjanje uterusa)

 

Komplikacije

Iregularna menstrualna krvarenja predstavljaju najčešći perimenopauzalni faktor. U većini slučajeva, ovo predstavlja fiziološki proces. Sledeći znaci mogu indikovati prisustvo uzročnog poremećaja ženskog reproduktivnog sistema koji bi zahtevao dalji medicinski tretman. Konsultacija lekara neophodna je u sledećim situacijama:

·         Obilnog menstrualnog krvarenja

·         Kada menstrualno krvarenje traje duže od sedam dana

·         Pojave krvarenja između menstrualnih perioda

·         Menstrualni ciklusi se javljaju u razmaku manjem od 21–og dana

 

Lečenje

Osnovni terapeutski modalitet lečenja kod perimenopauze jeste primena medikamentozne terapije. Upotreba različitih medikamenata podrazumeva sledeće:

Hormonalnu terapiju: upotreba sistematske terapije estrogenom u formi tableta, kožnih aplikatora, gel krema u cilju olakšanja perimenopauzalnih i menopauzalnih simptoma kao i toplih valunga i noćnog znojenja. Sistematska primena estrogena može takođe doprineti prevenciji gubitka koštanog tkiva.

Vaginalni estrogen:  upotreba estrogena u formi vaginalnih tableta, prstena ili kreme u cilju apsorpcije od strane vaginalnog tkiva kao i olakšanja tegoba kao što su suvoća vagine, nelagodnost tokom seksualnog odnosa i određene urinarne tegobe.

Antidepresivi: upotreba grupe lekova kao što su selektivni inhibitori preuzimanja serotonina (SSSRIs) u cilju kontrole i redukcije menopauzalnih toplih valunga.

Gabapentin (Neurontin): upotreba ovih lekova u kontroli epileptičkih napada i olakšavanju tegoba toplih valunga. Najčešće je korisna primena ovih lekova kod osoba ženskog pola sa postojanjem migrena i kod kojih primena estrogena nije indikovana.