Uvod: Šta je kamenje u bešici?
Kamenje u bešici, odnosno urolitijaza, je oboljenje koje se manifestuje formiranjem jednog ili više agregata različitih hemijskih sastava, teksture i veličine unutar urinarnog trakta. Ovi agregati nazivaju se i kalkuli, i mogu se nalaziti u nekom od sledećih delova urinarnog trakta:
- U uretri
- U bešici
- U šupljini koja se nalazi na mestu gde se bubreg nastavlja na uretru
Simptomi: Kako da znam da li patim od kamenja u bešici?
U većini slučajeva urolitijaze, to jest kamenja u bešici, rani stadijumi oboljenja nemaju skoro nikakve simptome. Ovo oboljenje se uglavnom dijagnozira nakon nekog rutinskog pregleda koje zahteva ultrazvuk abdomena ili analizu urina. Ukoliko se simptomi pojave, to su uglavnom tipični akutni renalni kolici – bolovi u bubregu i delu bešike najbližem bubregu.
Ovi simptomi su karakteristični po tome što se mogu javiti po nekoliko puta u toku dana u naizgled nepovezanim intervalima. Bolovi u bubregu su iznenadni i intenzivni, i mogu ometati normalno dnevno funkcionisanje pacijenta. Ovaj bol nastaje kao posledica opstrukcija u uretri ili mokraćnom kanalu. Ova opstrukcija, odnosno prepreka stvara inenzivan i koncentrisan pritisak na predeo uzvodno od kalkula. Bol može biti različitih jačina i trajati nekoliko minuta pa čak i nekoliko sati, u zavisnosti od toga u kom delu urinarnog trakta se nalaze kalkuli. Bol obično počinje u predelu lumbaga i širi se duž uretre do bešike i spoljašnjeg dela genitalija. Renalne kolike često prate i drugi simptomi, pogotovo ako su oni nastali kao posledica infekcije urinarnog trakta. Neki od tih simptoma su mučnina, povraćanje, tahikardija i povišena telesna temperatura praćena groznicom. U težim slučajevima renalni kolici se pojavljuju zajedno sa hematurijom – pojavom krvi u urinu. Hematurija može biti mikroskopska (može se uočiti samo laboratorijskom analizom) ili makroskopska (velika količina krvi vidljiva golim okom).
Epidemologija: Koliko je kamenje u bešici česta pojava?
Kamenje u bešici je veoma često oboljenje kod ljudi zapadnog sveta. Veliki broj studija je pokazao slične rezultate koji se tiču rasprostranjenosti ove bolesti, i to da oko 10% populacije razvijenih zemanja barem jednom u životu oboli od kamenja u bešici. Žene su dosta podložnije ovoj infekciji od muškaraca, zahvaljujući specifičnom rasporedu i karakteristika urogenitalnog trakta. Žene imaju duplo veću šansu da obole od urolitijaze čak i ako nemaju istoriju oboljenja urinarnog trakta.
U italiji se svake godine registruje više od 250,000 slučajeva kamenja u bešici. Većina ovih slučajeva su primarni slučajevi, što znači da se javljaju prvi put, trećina registrovanih slučajeva predstavlja rekuretnu urolitijazu. Najčešće se javlja kod ljudi između 30 i 50 godina starosti, mada nije retka ni kod mlađe ni kod starije populacije. Seksualno aktivne žene najčešće oboljevaju od urolitijaze.
Dijagnoza: Kako se dijagnozira kamenje u bešici?
Dijagnoziranje kamenja u bešici zahteva niz laboratorijskih testova i manuelnih ispitivanja medicinskim instrumentima. Proces utvrđivanja da li pacijent pati od urolitijaze počinje ultrazvukom urinarnog trakta i rendgenskim vakuumom abdomena. Na ultrazvuku se može dobiti jasna slika kamenja kao i njihova precizna lokacija. Na ultrazvuku se takođe može videti da li je došlo do stvaranja agregata i u uretri i da li je prisutna ekspanzija uretre. Rendgenski snimak abdomena potvrđuje postojanje i lokaciju ovih agregata, i njime se može predvideti moguća putanja kretanja kamenja po urinarnom traktu. Ukoliko je za lečenje urolitijaze neophodna operacija, pacijent se može poslati na dodatne testove koji se nazivaju sekundarnim testovima, i to:
- CT skeniranje abdomena
- Urografija
- Silazna pijelografija
Lečenje: Kako se leči kamenje u bubregu?
Lečenje kamenja u bubregu zavisi od mnoštvo različitih faktora. Lekar ocenjuje postojanje i intenzitet kliničkih simptoma, veličinu, lokaciju i kompoziciju svih kalkula kao i celokupno zdravstveno stanje pacijenta.
Ukoliko su agregati manji od 5mm u prečniku i pacijenti uglavnom bez simptoma, lekari preporučuju kratak period kliničkog posmatranja kako bi se otpisala mogućnost rasta i stvaranja novih agregata. Ako lekari ocene da je pacijent stabilan i agregati dovoljno mali da mogu da prođu kroz mokraćni kanal, prepisuje se terapija ekspulzijom. Ova terapija se sastoji od obilne hidracije pacijenta i kombinaciji sa određenim lekovima koji opuštaju mišiće koji okružuju organe urinarnog trakta, kako bi se obezbedio neometan i relativno lak prolaz agregata kroz mokraćni kanal i njihovo izbacivanje.
Kamenje u bubregu prečnika od 6 do 20mm kao i agregati koji se nalaze u uretri leče se litotripsijom. Litotripsija podrazumeva razbijanje velikih agregata ekstrakorporalnim elekričnim šokovima. Agregati se mogu razbiti na veoma sitne delove koji sa relativnom lakoćom mogu proći kroz urinarni trakt i izbaciti se iz tela zajedno sa urinom.
Kamenje koje se nalazi u ureteru, odnosno mokraćnom kanalu, leči se metodom ureteronoskopije. Ureteronoskopija podrazumeva ubacivanje specijalnog medicinskog aparata koji podseća na sondu u mokraćni kanal i razbijanje agregata u mokraćnom kanalu korišćenjem različitih energetskih izvora. Ureteronoskopija može biti laserska, ultrazvučna ili pneumatička. Pacijentima kojima se radi ureteronoskopija se obavezno daje kičmena anestezija, odnosno epidural. Nekim pacijentima se može dati i totalna anestezija kako bi se sprečila mogućnost nastajanja komplikacija. Tokom ureteronoskopije pacijentima se često stavlja ureterski štit i operacija zahteva postoperativni boravak u bolnici u trajanju od tri dana.
