Plućna embolija predstavlja blokadu plućne arterije i njenih grana. Plućna arterija je krvni sud koji dovodi krvu obogaćenu kiseonikom od srca do pluća. Do blokade plućne arterije dolazi usled pojave krvnog ugruška, odnosno tromba. Tromb je grudvica zgrušane krvi koja može nastati bilo gde u telu. Kada se tromb dislocira, on ulazi u krvotok i kreće se njime kroz telo sve dok se ne zaglavi u kapilaru, veni ili arteriji. Trombovi se često javljaju u grupama, u mogu izazvati veliku štetu na plućima ukoliko u potpunosti blokiraju plućnu arteriju.
Simptomi
Simptomi plućne embolije mogu se znatno razlikovati od osobe do osobe. Neki od simptoma zajednički svim pacijentima su:
- Uporan suvi kašalj koji nekada može sadržati i male količine šlajma sa krvlju ili sukrvicom
- Gubitak daha – može se javiti iznenadno ili se razvijati u toku nekoliko dana
- Bol u grudima – javlja se i prilikom mirovanja podseća na bol prilikom srčanog udara i pogoršava se sa svakim udisajem
- Bol i oticanje u nogama
- Cijanoza
- Pojačano znojenje
- Aritmija
- Vrtoglavica
Uzroci
Embolija pluća nastaje kada dislocirani krvni ugrušak blokira plućnu arteriju ili njenu granu. Trombovi koji izazivaju emboliju pluća uglavnom potiču iz vena koje se nalaze duboko u nogama, najčešće listovima. Krvni ugrušci se mogu javiti kao posledica dugotrajnog mirovanja i neaktivnosti, pogotovo kod ljudi koji su već imali moždani ili srčani udar. Trombovi nekada mogu nastati i kao posledica dugotrajnog sedenja ili oštećenja na krvnim sudovima.
Neki od mogućih uzroka krvnih ugrušaka su:
- Oboljenje koje omogućava lako zgrušavanje krvi – najčešće to mogu biti zatajenje srca, trombofilija, rak, ili Hjuov sindrom
- Starost – stariji ljudi su podložniji ugrušcima
- Istorija ugrušaka ili oboljenja krvi u porodici
- Gojaznost
- Trudnoća
- Pušenje
- Pojava mehurića vazduha u krvi – posledica neadekvatno date infuzije
- Pojava delića kosti ili masnog tkiva u krvi – najčešće posledica preloma ili povrede
Faktori rizika
Faktori koji povećavaju rizik od nastanka plućne embolije su:
- Istorija oboljenja pluća u porodici
- Invazivne metode lečenja raka poput hemoterapije
- Bolesti srca
- Dugotrajno mirovanje – najčešće nakon operacije ili zbog bolesti
- Gojaznost
- Estrogen koji se dobija kroz pilula za kontracepciju ili drugih hormonskih terapija
- Pušenje
Komplikacije
Plućna embolija može izazvati plućnu hipertenziju (povećan krvni pritisak u plućima), što može dovesti do naknadnih problema sa srcem. Ukoliko su embolije česte, može se javiti hronična trombozna plućna embolija.
Prevencija
Metode prevencije plućne embolije su najčešće:
- Uzimanje antikoagulanata
- Nošenje kompresionih čarapa kako bi se izbeglo stvaranje proširenih vena
- Pojačana fizička aktivnost
- Zdrava ishrana
- Unošenje dovoljne količine tečnosti
