Termin prostatična hiperplazija odnosi se na patofiziološki problem sa prostatičnom žlezdom. Žlezda koja je obolela od prostatične hiperplazije je uvećana kao posledica endorkinih i drugih fizioloških promena koje se javljaju u toku procesa starenja.
Iako su poslednjih 50 godina mnogobrojne studije pokušavale da otkriju šta je tačan uzrok uvećanja prostate, za sada i dalje ne postoje dokazi koji bi podržali i jednu od ovih studija i odredili tačan uzrok. Zbog toga postoji razlika između termina benigna i klasična prostatična hiperplazija. Ukoliko se kod pacijenta histološkim nalazom ne potvrdi stanje hiperplazije (biopsijom ili uzimanjem uzorka prostate u toku operacije) onda se ona naziva klasičnom hiperplazijom.
Prostata igra veoma bitnu ulogu u održavanju muške plodnosti. Ova žlezda drugi je po redu najbitniji proizvođač semene tečnosti, te svaki problem koji se na njoj javi može imati ozbiljne posledice po plodnost i zdravlje muškaraca. Prostata se nalazi ispod bešike, organa koji služi kao rezervoar za urin. Prostata se celom svojom površinom obavija oko uretera, malog cevastog organa kojim se urin izbacuje iz bešike putem mokraće.
Kod velikog procenta muškaraca starosti između 30 i 40 godina prostate počinje da se uvećava. Ova pojava skoro je univerzalna, i nastaje kao posledica hormonskih promena koje nastupaju sa godinama. Povećavanje prostate je inicijalno veoma spor proces koji se eksponencijalno povećava sa godinama. U nekim slučajevima kod muškaraca poznih godina veličina prostate može se duplirati. Kod mladih muškaca prostata je uglavnom veličine kestena, a u slučajevima ekstremnog uvećavanja može dostići i nivo mandarine.
Simptomi: Kako znati da li patite od prostatične hiperplazije?
Uvećavanje prostate jedan je od glavnih uzroka problema sa pražnjenjem bešike. Kao posledica rasta prostate često dolazi do pojave poteškoća sa mokrenjem kao i oboljenja mokraćnih puteva.
Ovu pojavu karakteriše povećana potreba za mokrenjem. Često se može desiti da se potreba za mokrenjem javi i po nekoliko puta u toku noći (nokturija), kao i da potreba za mokrenjem bude izrazito povećana u toku dana. Uvećana prostata može izazvati i pojavu koja se naziva mikturija, a koju karakteriše potreba za mokrenjem čim se oseti bilo kakav stimulus u predelu bešike ili prostate. U nekim slučajevima javlja se i povremena urinarna inkontinencija, odnosno nemogućnost zadržavanja mokraće.
Uvećanje prostate može fizički sprečiti mokrenje tako što se razvije opstrukcija mokraćnog kanala. Može doći i do nemogućnosti mokrenja pogotovo kod prvog mokrenja ujutru. Javlja se i slab ili neujednačen mlaz urina prilikom mokrenja, a veliki broj pacijenata koji pate od prostatične hiperplazije ima strah od uriniranja po sebi. Uvećana prostata može fizički pritiskati bešiku, što dovodi do pojave osećaja neispražnjene bešike čak i nakon mokrenja, što kasnije izaziva povećan pritisak u predelu abdomena. Kapljanje mokraće neko vreme nakon uriniranja takođe je česta posledica uvećanja prostate.
Epidemiologija: Koliko je česta benigna hiperplazija?
Iako proces uvećanja prostate počinje kod velikog broja muškaraca nakon 40. godine života, sami simptomi javljaju se tek kasnije. Iritativni i opstruktivni simptomi koji karakterišu ovo stanje javljaju se postepeno. Prva pojava simptoma često prolazi neprimećena, a postane problem tek kada počne da izaziva neprijatnosti tokom mokrenja. Poodmakli stadijum ovog stanja dovodi do pojave izuzetno neprijatnih simptoma koji mogu izuzetno nepovoljno uticati na kvalitet života i onemogućiti vršenje normalnih svakodnevnih aktivnosti.
U Sjedinjem Američkim Državama sprovedena je studija koja je pokazala da je prisustvo prostatične hiperplazije veoma nisko do umereno kod 17% muškaraca starosti između 50 i 59 godina, dok 27% muškaraca starosti između 60 i 69 godina pati od ove bolesti. Studija je takođe pokazala da čak 37% muškaraca starosti između 70 i 79 godina pati od hiperplazije prostate.
Medicinska istraživanja u Evropi pokazala su da se hiperplazija prostate prisutna kod 11,8% populacije. Ova brojka variria, te je oko 0,8% muškaraca starosti oko 30 godina prijavilo uvećanje prostate, dok je 32% muškaraca strarijih od 70 godina obolelo od hiperplazije.
Kao zaključak više različitih medicinskih istraživanja koja su obavljana sredinom devedesetih godina prošlog veka, a koja su obuhvatila uzorak od 65000 muškaraca u 17 različitih zemalja, izvodi se da je dve hiljade muškaraca prosečne starosti od 65 godina obolelo od hiperplazije prostate. Ove brojke variraju, jer varira intenzitet simptoma koji su prijavljeni, te neki izvori koriste podatak i da čak 37% muškaraca u toku života oseti posledice uvećanja prostate.
Dijagnoza: Kako se dijagnozira benigna prostatična hiperplazija?
U najvećem broju slučajeva tačna dijagnoza se može dati nakon razgovora sa pacijentom. Nakon utvrđene anamneze, lekar postavlja niz specifičnih pitanja kojim se utvrđuje da li postoji mogućnost od uvećanja prostate. Nakon toga sledi rektalni pregled kojim će se definitivno utvrditi da li je došlo do uvećanja ove žlezde.
Osim klasnične kombinacije anamneze i pregleda, uvećanje prostate se može odrediti i putem krvne slike. Ukoliko nalaz krvi pokaže povišenu koncentraciju antigena specifičnih za prostatu u pitanju je hiperplazija. U nekim slučajevima koristi se i transrektalna ultrasonografija prostate kako bi se precisno utvrdilo koliko je prostata uvećana i kako bi se utvrdilo da li postoje uslovi za hiruršku intervenciju.
Lečenje: Kako se leči benigna hiperplazija prostate?
Urinarne tegobe i problemi koji nastaju kao posledica uvećanja prostate se u najvećem broju slučajeva mogu izlečiti primenom odgovarajućih lekova. Iako lekovi koji se koriste u ove svrhe spadaju u lekove široke primene, mogu dovesti do pojave negativnih efekata poput smanjenja krvnog pritiska (ortostatičke hipotenzije), privremenog gubitka sposobnosti ejakulacije, smanjenog libida i curenje sperme u bešiku (retrogradna ejakulacija).
Iako se najveći broj problema sa urinarnim traktom može uspešno izlečiti lekovima, u nekim slučajevima neophodna je operacija kako bi se u potpunosti otklonila opstrukcija u ureteru.
Ove operacije najčešće su se vršile putem suprapubičnog reza, dok se danas uglavnom pristupa kroz ureter.
