Adenomioza ili endometrioza se javlja kada tkivo koje oblaže matericu, poznato kao endometrijsko tkivo, uraste u mišićni zid materice. Iako nije na svom mestu, endometrijsko tkivo nastavlja da obavlja svoje uopbičajene funkcije kao kod svakog menstrualnog ciklusa (zadebljanje, pucanje i krvarenje), što može da izazove uvećanu matericu i bolna krvarenja.
Tačan uzrok adenomioze nije sasvim jasan; međutim, ovo stanje se gubi posle menopauze. Postoje terapije koje mogu olakšati neprijatnost, ali jedin lek je histerektomija. Mnogi simptomi počinju kod starijih trudnica ili nakon rađanja dece.
Simptomi
Adenomioza ne mora pokazivati nikakve znake ili simptome ali, mogu se javiti sledeći:
Bolne, produžene i obilne menstruacije
Jaki i oštri grčrvi tokom menstruacije (dismenorea)
Menstrualni grčevi tokom čitavog trajanja menstruacije
Bolan seksualni odnos
Krvni ugrušci tokom krvarenja
Teškoće da se ostane u drugom stanju
Drugi simptomi koji se javljaju slabije uključuju:
Nelagodnost tokom mokrenja
Rektalno krvarenje ili krv u stolici
Iskašljavanje krvi (ovo se javlja u retkim slučajevima kada se endometrijsko tkivo razvije u plućima)
Dugotrajna iscrpljenost
Uzroci
Tačan uzrok adenomioze nije poznat; međutim, postoji nekoliko teorija koje objašnjavaju moguće uzroke ovog stanja;
Rast invazivnog tkiva- stručnjaci veruju da se endometrioza uglavnom javlja od direktnog upada endometrijalnih ćelija iz materice u mišić mzida materice. Isto se događa i kod retrogradne menstruacije gde se endometrijum vraća kroz cevi u abdomen gde se endometrijsko tkivo vezuje za organe i počinje da raste. Rezovi na materici kao što je carski rez dovode do mnogo veće šanse da endometrijske ćelije napadnu zidove materice ili drugih organa.
Razvojna geneza- moguće je i da adenomioza nastane unutar mišića materice kada se ona formira u fetusu zbog endometrijskog tkiva koje je nataložđeno tamo. Neki stručnjaci pak tvrde da je ovo stanje nasledno kroz genetiku.
Zapaljenje materice nakon porođaja- adenomioza je često povezana sa porođajem. Postporođajni period može izazvati upalu zida materice koje može izazvati endometrijske ćelije da izađu van granica materice. To može omogućiti da se endometrijske ćelije rašire kroz krvotok i limfni sistem i završe u organima,
Matične ćelije- novija teorija predlaže da matične ćelije iz koštane srđi mogu zahvatiti mišić materice i i izazvati adenomiozu.
S druge strane, sposobnost nekih ćelija da se promene u zavisnosti od okruženja omogućuje im da se transformišu u endometrijske ćelije tokom menstruacije. Ovaj proces se naziva metaplazija.
Razvoj i rast adenomioze zavisi od estrogena koji je prisutan u ženskom telu. Stoga, tokom menopauze, proizvodnja estrogena se smanjuje i adenomioza nestaje.
Komplikacije
Adenomioza može izazvati veliku nelagodnost i mnoge komplikacije koje se kreću od hronične anemije zbog dugog i obilnog krvarenja do perioda povratnog bola koji vodi ka depresiji, iritantnosti, i anksioznosti kao i ozbiljnijim komplikacijama kao što su smanjena plodnost i neplodnost i ciste na jajnicima.
Problemi sa plodnošću- postoji mogućnost da endometrioza može oštetiti jajnike i jajovode izazivajući probleme sa plodnošću ili teškoće da se ostane u drugom stanju. Međutim , žene sa blagim oblikom endometrioze imaju mogućnost da ostanu trudne i bez lečenja.
Vidljivo endometrijsko tkivo može se odstraniti hirurškim putem iako to ne povećava plodnost kod žena koje pate od ovog poremećaja
Srastanja i ciste na jajnicima- srastanja su formacije lepljivih delova endometrijskog tkiva koje može spojiti organe dok su ciste na jajnicima ciste koje su ispunjene tečnošću i mogu se javiti kada je endometrijsko tkivo blizu jajnika. Ciste na jajnicima, poznate i kao endometriomi mogu da narastu i budu bolne.
I srastanja i endometriomi mogu biti hirurškim putem odstranjeni ali se mogu povratiti ako se ponovo javi adenomioza.
Faktori rizika
Faktori rizika kod adenomioze uključuju:
Operaciju materice pre carskog reza ili odstranjivanje fibroida
Porođaj
Srednje doba (zbog dužeg izlaganja estrogenu).
