«Χήμειο – εγκέφαλος»
Προβλήματα στη σκέψη και τη μνήμη που μπορούν να εμφανιστούν μετά τη θεραπεία του καρκίνου αναφέρονται ως “χημειο-εγκέφαλος” (χημειο- ομίχλη, χημειοθεραπεία που σχετίζεται με νοητική βλάβη, νοητική δυσλειτουργία). Αν και ο όρος “χημειο-εγκέφαλος” είναι ευρέως χρησιμοποιούμενος, είναι παραπλανητικός. Είναι ασύνηθες η χημειοθεραπεία να είναι η μόνη αιτία που προκαλεί προβλήματα συγκέντρωσης και μνήμης σε καρκινοπαθείς.
Είναι ξεκάθαρο ότι τα προβλήματα μνήμης που συχνά καλούνται “χημειο-εγκέφαλος” είναι εξαντλητικές και ολέθριες ανεπιθύμητες ενέργειες για τους καρκινοπαθείς και τη θεραπεία τους. Για την κατανόηση αυτής της κατάστασης περαιτέρω είναι απαραίτητη η περαιτέρω μελέτη.
Συμπτώματα
Σημεία και συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
Αποδιοργάνωση και σύγχυση
Δυσκολία στη συγκέντρωση και εύρεση της κατάλληλης λέξης
Δυσκολία στην εκμάθηση νέων δεξιοτήτων και στην ταυτόχρονη εκτέλεση πολλαπλών εργασιών
Κόπωση
Θολή σκέψη
Αδυναμία διατήρησης της προσοχής σε κάτι με το οποίο ασχολείται
Προβλήματα στη βραχύχρονη μνήμη
Ανάγκη για περισσότερο χρόνο απ’ ότι συνήθως για την εκτέλεση καθημερινών διεργασιών
Πρόβλημα με τη λεκτική μνήμη, όπως το να θυμάται κάποιος μία συζήτηση
Πρόβλημα με την οπτική μνήμη, όπως το να θυμάται κάποιος μία εικόνα ή μία λίστα λέξεων
Αίτια
Δεν είναι ξεκάθαρο τι προκαλεί τα προβλήματα μνήμης στους καρκινοπαθείς. Αίτια που σχετίζονται με τον καρκίνο μπορεί να είναι οι θεραπείες στις οποίες υπόκεινται, επιπλοκές αυτών των θεραπειών και συναισθηματικές αντιδράσεις στη διάγνωση του καρκίνου και τη θεραπεία.
Παράγοντες κινδύνου
Παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων στη μνήμη περιλαμβάνουν:
Νεοπλασία εγκεφάλου
Χημειοθεραπεία απευθείας στο κεντρικο νευρικό σύστημα
Χημειοθεραπεία συνδυασμένη με ολική ακτινοβολία στον εγκέφαλο
Υψηλές δόσεις χημειο- ή ακτινοθεραπείας
Ακτινοθεραπεία στον εγκέφαλο
Νεαρή ηλικία κατά τη διάγνωση του καρκίνου και της θεραπείας
Επιπλοκές
Η σοβαρότητα και η διάρκεια των συμπτωμάτων που περιγράφονται ως “χημειο-εγκέφαλος” διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Ασθενείς που επιβίωσαν από καρκίνο μπορούν να επιστρέψουν στην εργασία, αλλά παρατηρούν πως η διεκπεραίωση διεργασιών απαιτεί περισσότερο χρόνο. Άλλοι δεν είναι σε θέση να επιστρέψουν στη δουλειά.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, τα άτομα με προβλήματα στη μνήμη και τη συγκέντρωση δεν είναι δυνατό να εργαστούν και πρέπει να υποβάλλουν αίτηση για επίδομα αναπηρίας.
Θεραπεία
Δεν έχει ανευρεθεί θεραπεία κατά του “χημειο-εγκεφάλου” επειδή δεν είναι ξεκάθαρο τι το προκαλεί. Στις περισσότερες περιπτώσεις, προβλήματα μνήμης που σχετίζονται με τον καρκίνο είναι προσωρινά και η θεραπεία επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.
Δεν υπάρχει ακριβής θεραπεία για προβλήματα μνήμης που να σχετίζονται με τον καρκίνο. Τα συμπτώματα και η σοβαρότητα διαφέρουν από άτομο σε άτομο και είναι απαραίτητη η εξατομίκευση της προσέγγισης κάθε ασθενούς.
Ο καρκίνος και η θεραπεία του μπορεί να οδηγήσουν σε άλλες καταστάσεις, όπως αναιμία, κατάθλιψη, αϋπνία και πρόωρη εμμηνόπαυση, που μπορεί να συμβάλουν στην εμφάνιση των προβλημάτων της μνήμης.
Ο νευροψυχολόγος, που εξειδικεύεται στη διάγνωση και τη θεραπεία των καταστάσεων που επηρεάζουν τη μνήμη και τη σκέψη, μπορεί να σχεδιάσει ένα πλάνο ώστε ο ασθενής να μπορέσει να διαχειριστεί αυτά τα συμπτώματα.
Δεν έχει αποδειχθεί ότι κάποια φαρμακευτική αγωγή βελτιώνει αυτά τα συμπτώματα. Ωστόσο φάρμακα που έχουν εγκριθεί για άλλες καταστάσεις μπορεί να χορηγηθούν.
Πρόληψη
Οι ερευνητές διερευνούν πώς να προληφθούν τα προβλήματα μνήμης και σκέψης που σχετίζονται με τον καρκίνο. Ακόμα είναι πολύ νωρίς για να κατανοήσουν πώς ακριβώς δρουν οι μηχανισμοί που τα προκαλλούν, αλλά περιλαμβάνουν:
Ερυθροποιητίνη, αυτό το φάρμακο βοηθά ώστε να αυξηθούν τα επίπεδα της αιμοσφαιρίνης στο αίμα
Ασπιρίνη, που ελαττώνει την πηκτικότητα του αίματος
Μεθυλφαινιδάτη, ένας τύπος διεγερτικού για το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας και ελλειμματική προσοχή.
Η θεραπεία με ερυθροποιητίνη ή ασπιρίνη μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση ή την αύξηση της αιματικής ροής στα εγκεφαλικά κύτταρα και έτσι να αυξήσει και την παροχή οξυγόνου. Κατανοώντας περισσότερο τα αίτια του “χημειο-εγκεφάλου” θα μπορέσουν να βρεθούν τρόποι για την πρόληψη και τη θεραπεία του.
